Εξουσίες Προέδρου της Δημοκρατίας και Γενικού Εισαγγελέα

Η αναφορά περί της απόλυτα συνταγματικής αρμοδιότητας του Προέδρου για την ανανέωση της σύνθεσης του Υπουργικού Συμβουλίου αποτελεί ελεύθερη, αλλά όχι απόλυτα ορθή ερμηνεία του Συντάγματος.

Τούτο, γιατί κατά το Σύνταγμά μας διαμορφώθηκε ένα προεδρικό σύστημα ιδιόμορφο, όπου ο Πρόεδρος δεν εκλέγεται από ολόκληρο τον λαό αλλά μόνον από τα μέλη της Ελληνικής Κοινότητας (Άρθρο 1) και στην περίπτωση προσωρινού κωλύματος ή προσωρινής απουσίας αυτού δεν τον αναπληροί ή αντικαθιστά ο Αντιπρόεδρος (που εκλέγεται από την Τουρκική Κοινότητα) αλλά ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων (εκλεγόμενος επίσης από την Ελληνική Κοινότητα (άρθρα 62 και 72). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός της Πολιτείας και ο Αντιπρόεδρος ο υπαρχηγός της Πολιτείας (άρθρο 36), αλλά δεν είναι ο αρχηγός ή υπαρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας αντιστοίχως. Η εκτελεστική εξουσία δεν ασκείται υπό του Προέδρου της Δημοκρατίας παρά μόνο για ορισμένα θέματα αυτής, που αναγράφονται περιοριστικά στο Σύνταγμα (άρθρο 48), ενώ αλλά ορισμένα θέματα ασκούνται από τον Αντιπρόεδρο (άρθρο 47). Το δε κατάλοιπο της εκτελεστικής εξουσίας ασκείται από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Μάλιστα, ενώ οι Υπουργοί διορίζονται διά της κοινής πράξης του Προέδρου και Αντιπροέδρου, εντούτοις οι Έλληνες Υπουργοί υποδεικνύονται υπό του Προέδρου και οι Τούρκοι Υπουργοί υπό του Αντιπροέδρου (άρθρο 46) και παύονται αντιστοίχως (άρθρο 59/3).

Αυτές οι αντιδημοκρατικές συνταγματικές πρόνοιες, καλό θα ήταν να λαμβάνονται υπόψη ώστε να ενεργεί ο κάθε αξιωματούχος χωρίς υπερβολή, αλαζονεία και αντιπαραθετική διάθεση.

Το ανεξέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα μια ακόμη βαθιά ριζωμένη στην καθημερινότητά μας αντίληψη, που έχει προ καιρού ανατραπεί με απόφαση της Ολομέλειας του τότε Ανωτάτου Δικαστηρίου, το οποίο σε σχετική υπόθεση το 2021 έκρινε:

«Το μονοσήμαντο και το ανεξάρτητο του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα δεν παραπέμπει όμως και στο ανέλεγκτο. Ήδη από τις πρόνοιες του ίδιου του Συντάγματος, ο Γενικός Εισαγγελέας δύναται να ελεγχθεί για συμπεριφορά που, όπως και για τους Δικαστές, θεωρείται ή κρίνεται ‘‘ανάρμοστος’’ που επιφέρει ως συνέπεια της απόλυσή του. Στον σύγχρονο κόσμο και τις αντιλήψεις περί δικαίου και πολιτειακής νομοτέλειας, κάθε αξιωματούχος του κράτους, ακόμη και ο Πρόεδρος χώρας, ελέγχονται διότι ουδείς είναι υπεράνω του απρόσωπου νόμου που εξισώνει τους πολίτες κατά ισόνομο τρόπο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, ο Γενικός Εισαγγελέας είναι υπόλογος στη Βουλή των Αντιπροσώπων για τον τρόπο άσκησης των εξουσιών του ως μέλος της κυβέρνησης. Η πολιτική όμως ουδετερότητα του Γενικού Εισαγγελέα στην Κύπρο δεν τον απαλλάσσει από τη λογοδοσία ενώπιον του αρμοδίου Συμβουλίου κατά το Σύνταγμα».

Κατά τα άλλα, ουδείς προετοιμάζει μια διεκδικητική κατά της Τουρκίας στάση σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν στην Αμμόχωστο, ή τον σφετερισμό της ελληνοκυπριακής ιδιοκτησίας στην κατεχόμενη περιοχή με τις παράνομες αναπτύξεις στην Πύλα, τον Άγιο Δομέτιο ή τη Δένεια. Ουδείς μελετά την προώθηση της 5ης Δημοκρατικής Προσφυγής της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι της Τουρκικής Δημοκρατίας. Αντίθετα, με την ψευδαίσθηση να μην ενοχληθεί η Τουρκία και χαθεί ευκαιρία για λύση, αφήσαμε χωρίς αποτέλεσμα την τόσο χρήσιμη 4η Διακρατική Απόφαση.

Πρέπει, ανεξάρτητα με τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για προώθηση λύσης, να ληφθούν μέτρα τώρα κατά της Τουρκίας. Η αδράνεια λόγω της εσωστρέφειάς μας και των αντιπαραθέσεων, σαφώς πρέπει να τερματιστεί!

*Δικηγόρος – πρώην Βουλευτής