Λευκωσία καλεί Παρίσι

Η επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο Παρίσι σηματοδοτεί μια νέα αφετηρία στη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών στη σχέση Κύπρου-Γαλλίας. Οι απαρχές της θεσμοθέτησης μιας εν δυνάμει ειδικής σχέσης Λευκωσίας-Παρισίων εντοπίζονται στο 2004. Μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας δέχθηκε πιέσεις για να μην μπλοκάρει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο, με την οποία θα δινόταν στην Τουρκία ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο καθοριστικότερος δρων στη διαδικασία πειθούς του κ. Παπαδόπουλου ήταν ο Γάλλος Πρόεδρος Jacques Chirac. O Chirac έδωσε διαβεβαιώσεις στον Παπαδόπουλο ότι η Γαλλία θα στηρίξει συγκεκριμένους όρους τόσο για την έναρξη όσο και για τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας. Η υπόσχεση εκείνη τηρήθηκε.

Τον επόμενο χρόνο, το 2005, η Ευρώπη άλλαξε για πάντα, καθώς ναυάγησε το πιο φιλόδοξο σχέδιο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Μάιο και τον Ιούνιο του έτους εκείνου, οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί πολίτες, αντίστοιχα, απέρριψαν τη Συνθήκη για θέσπιση ενός συντάγματος για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη Γαλλία, ο σκεπτικισμός των πολιτών για τη Συνθήκη εκείνη εδράστηκε σε αρκετούς λόγους, όμως ο κυρίαρχος ήταν ο φόβος για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη συνέλευση του κυβερνώντος κόμματος, ο τότε ανερχόμενος πολιτικός ηγέτης της Γαλλίας, Nicolas Sarkozy, είπε την περίφημη φράση «oui a la constitution, non a la Turquie». Το αρνητικό δημοψήφισμα άλλαξε τα πολιτικά δεδομένα. Η γαλλική Δεξιά, αρχικά, και στη συνέχεια η σοσιαλδημοκρατική παράταξη, αποφάσιζαν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ίδια διαπίστωση επικράτησε και στο Βερολίνο, καθώς Γαλλία και Γερμανία συμφώνησαν ότι -εφόσον η προοπτική ένταξης της Τουρκίας είναι ζοφερή- θα πρέπει να μπουν στο τραπέζι άλλες επιλογές, μεταξύ των οποίων και η προοπτική μιας «ειδικής σχέσης». Αυτή η προοπτική αποτυπώθηκε στο Διαπραγματευτικό Πλαίσιο Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας τον Οκτώβριο του 2005.

Τα αρνητικά δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005 άλλαξαν και τις παραστάσεις πολλών Ευρωπαίων για το αρνητικό δημοψήφισμα στην Κύπρο το 2004. Εφόσον οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί δικαιούνταν να απορρίψουν τη πιο κρίσιμη Συνθήκη για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και οι Κύπριοι μπορούσαν να έχουν απορρίψει το Σχέδιο Ανάν. Το 2006 το πολιτικό περιβάλλον άλλαξε και προς μιαν άλλη κατεύθυνση, τη γεωπολιτική κατεύθυνση. Τη χρονιά εκείνη ξέσπασε μία ακόμη κρίση στη διαμάχη Λιβάνου και Ισραήλ, με αποτέλεσμα να απαιτείται η απομάκρυνση από τον Λίβανο υπηκόων τρίτων κρατών. Η τότε κυβέρνηση Παπαδόπουλου διαδραμάτισε θετικό και εποικοδομητικό ρόλο στις δράσεις της Γαλλίας στην περιοχή. Εκείνην τη στιγμή, η γραφειοκρατία του Γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών και Υπουργείου Άμυνας διαπίστωσαν ότι η Κύπρος βρίσκεται σε μια γεωστρατηγική θέση που αφορά τα γαλλικά συμφέροντα. Τον επόμενο χρόνο, το 2007, υπογράφτηκε η πρώτη Αμυντική Συμφωνία Κύπρου-Γαλλίας, στο πλαίσιο των νέων αντιλήψεων στο Παρίσι για τον ρόλο και τη σημασία της Κύπρου.

Η Γαλλία ήταν ανέκαθεν μια σημαντική αμυντική αγορά για την Κύπρο. Όμως, στα χρόνια που ακολούθησαν της Αμυντικής Συμφωνίας, αναπτύχθηκαν συνεργασίες και συνέργειες που έδωσαν μια δυναμική εξέλιξης της διμερούς σχέσης Κύπρου-Γαλλίας. Βεβαίως, η παρουσία των στρατιωτικών Βάσεων της Βρετανίας στην Κύπρο, καθώς και η παρουσία του τουρκικού κατοχικού στρατού, είναι παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη της όποιας γεωπολιτικής σχέσης Κύπρου-Γαλλίας. Ιδιαίτερα η Βρετανία, θέλει να διατηρήσει ένα γεωπολιτικό μονοπώλιο ελέγχου στην Κύπρο, ανάλογο με εκείνα που διατηρεί και η Γαλλία σε πρώην αποικίες της.

Η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η βούληση της Γαλλίας να έχει παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο οδήγησαν τα τελευταία 3-4 χρόνια σε σταδιακή αναβάθμιση της διμερούς σχέσης Κύπρου-Γαλλίας. Έγιναν αρκετές διμερείς συμφωνίες και αναπτύχθηκαν κοινά προγράμματα. Το πεδίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιπλέον κάποιες δυνατότητες συνεργασίας. Προκειμένου να αναβαθμιστεί η σχέση Λευκωσίας-Παρισίων και να περάσει στο επόμενο στάδιο, θα πρέπει να γίνουν κινήσεις αναβάθμισης της διπλωματικής παρουσίας της Κύπρου στη Γαλλία. Επίσης, πρέπει να διευρυνθεί η διαπολιτισμική συνεργασία, το εμπόριο, ο τουρισμός, η συνεργασία σε τεχνολογικό επίπεδο, στο επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας. Πρέπει επίσης να αξιοποιηθεί η κυπριακή και ελλαδική παροικία στη Γαλλία, η οποία έχει πολλά (εν πολλοίς αναξιοποίητα) μέσα και δυνατότητες.

Στο πεδίο του Κυπριακού, η Κυβέρνηση της Κύπρου πρέπει να πείσει τη Γαλλία να αναλάβει τα ηνία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά την αποχώρηση της Βρετανίας, δόθηκε χώρος στο Βερολίνο. Η Γερμανία βλέπει το Κυπριακό με έναν τρόπο ανάλογο με εκείνο που το έβλεπε η Βρετανία. Αυτό πρέπει να αλλάξει, με την εμβάθυνση και της σχέσης Κύπρου-Γερμανίας. Επιπλέον, η Γαλλία θα πρέπει να έχει έναν πιο δραστήριο ρόλο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Όλα αυτά, απαιτούν φυσικά μια συστηματική πολιτική δέσμευση στη Λευκωσία και στο Παρίσι.