«Η Τουρκία φιμώνει τις φωνές της δημοκρατίας»

«Οι πρόσφυγες ψάχνουν μια καλύτερη ζωή, όπως όλοι μας, κυνηγημένοι, όμως, από πολέμους, φτώχια, πείνα. Τα προσφυγικά ρεύματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με ανθρωπιά και αλληλεγγύη, κάτι που, δυστυχώς, δεν βλέπουμε ούτε από την ΕΕ ούτε από την Τουρκία»… Αυτό δηλώνει, μεταξύ άλλων, ο Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ που ανήκει στην ομάδα της Αριστεράς, Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, τονίζοντας ότι η σημερινή κατάσταση στο Πουρνάρα δεν τιμά κανένα μας.

Ο ευρωβουλευτής έχει βραβευτεί για την προσφορά του στην προσέγγιση μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, αλλά και μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, με το βραβείο Αμπτί Ιπεκτσί το 2007. Επιπλέον, έχει βραβευθεί από το γαλλικό κράτος το 2006 με τη διάκριση Ιππότης του Ακαδημαϊκού Φοίνικα για την επιστημονική του προσφορά και τον αγώνα του για την ειρήνη στην Κύπρο.

Σε συνέντευξή του στη «Σημερινή» της Κυριακής («Σ») ανοίγει τα χαρτιά του για τους χειρισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα των μεταναστών, της πανδημίας, αλλά και τη στάση της Τουρκίας έναντι της δημοκρατίας.

Έχετε πλούσια κοινοβουλευτική δράση αναφορικά με τα ανθρώπινα και θεμελιώδη δικαιώματα και συχνά τοποθετείστε για τα δικαιώματα στην Τουρκία και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Μάλιστα, μιλήσατε στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου για το θέμα της φυλάκισης του Οσμάν Καβαλά. Του Τούρκου ακτιβιστή, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Πείτε μας κάτι γι’ αυτό...

Τοποθετούμαι συχνά και παρακολουθώ στενά το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικώς, και ειδικά στην Τουρκία, αλλά και τη συνεχή παρέμβαση της Τουρκίας στα εσωτερικά ζητήματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σε σημείο μάλιστα που πλέον ενορχηστρώνει προσπάθειες χειραγώγησης της εκλογής του ηγέτη της κοινότητας και όχι μόνο. Πρόσφατα, είδαμε τις ανοικτές παρεμβάσεις της Άγκυρας σε εσωκομματικές υποθέσεις του κόμματος Εθνικής Ενότητας. Αυτή επέβαλε ποιος θα είναι ο πρόεδρος του τουρκοκυπριακού κόμματος της Δεξιάς, όπως και ποιοι θα είναι υπουργοί στην ψευδοκυβέρνηση.

Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια φιμώνει όλο και περισσότερες φωνές για εκδημοκρατισμό της, με τρανό παράδειγμα τη φυλάκιση του Οσμάν Καβαλά. Στην ιστορική συγκυρία που βρισκόμαστε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα αναγκαστεί να ξαναστραφεί προς τη Δύση και να ταυτιστεί μαζί της. Το ερώτημα είναι κατά πόσον θα ξαναμπεί στον δρόμο των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων ή όχι.

Πούτιν - Ακροδεξιοί - ΕΕ

Στις τελευταίες σας δραστηριότητες αναφερθήκατε σε συνεργασία και ομοιότητες καθεστώτος Πούτιν και ακροδεξιών και αποσχιστικών κινημάτων στην Ευρώπη. Ποια η θέση σας στο θέμα;

Είναι γεγονός ότι μίλησα στην Ολομέλεια για το θέμα της ακροδεξιάς και της σχέσης της με το καθεστώς Πούτιν. Όπως τόνισα και στην ομιλία μου, ο Πούτιν και η ευρωπαϊκή ακροδεξιά συναντιούνται σε ένα κοινό σημείο: θέλουν μιαν αδύναμη ΕΕ, ακόμα και τη διάλυσή της. Βεβαίως ο καθένας ξεκινά από τη δική του αφετηρία. Η ακροδεξιά δεν θέλει μια πολιτικά ενωμένη Ευρώπη, και ο Πούτιν ελπίζει να αδυνατίσει έναν γεωπολιτικό αντίπαλο, την ΕΕ. Κάποια κινήματα, μάλιστα, όπως, για παράδειγμα, το κίνημα της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, είχαν εξασφαλίσει δάνειο από συστημική ρωσική τράπεζα φιλικά προσκείμενη προς τον Πρόεδρο Πούτιν. Βεβαίως, πρέπει να τονίσω ότι και ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ, είχε παρόμοιες προσδοκίες με τον Πούτιν σε σχέση με την ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους επικοινωνιολόγους του, ο Στιβ Μπάνον, δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της ΕΕ για να συντονίσει τις δυνάμεις της ακροδεξιάς.

Η ακροδεξιά στρέφεται κατά της ΕΕ, διότι δεν θέλει να μοιραστεί την κυριαρχία με άλλα κράτη-μέλη. Έχει μιαν αναχρονιστική αντίληψη του εθνοκράτους. Θέλει ομογενοποιημένο πληθυσμό και στρέφεται κατά των μεταναστών. Γενικά αμφισβητεί/ απορρίπτει την πολυπολιτισμικότητα, η οποία είναι ένα ιστορικό φαινόμενο της εποχής μας. Είναι ένα κίνημα υπεράσπισης της εθνικής ταυτότητας και κυριαρχίας και στρέφεται εναντίον της παγκοσμιοποίησης με θρησκευτικά και πολιτιστικά επιχειρήματα. Βλέπει την ΕΕ ως ένα κοσμοπολίτικο σχήμα, αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης και ως απειλή κατά της εθνικής ταυτότητας. Ουσιαστικά, οι εθνο-λαϊκιστές εκμεταλλεύονται τις ανισότητες που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση, και εκμεταλλεύονται την οργή και την απογοήτευση των μαζών.

Η κατάσταση των προσφύγων στο Πουρνάρα δεν τιμά κανέναν

Η Κύπρος είναι πρώτη στην ΕΕ, κατ’ αναλογία πληθυσμού, όσον αφορά τον αριθμό μεταναστών που δέχεται. Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε την κατάσταση και ποια η θέση της ΕΕ, με δεδομένο ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως υβριδικό όπλο;

Πρώτα απ’ όλα να πούμε πως οι πρόσφυγες ψάχνουν κι εκείνοι μια καλύτερη ζωή, όπως όλοι μας, κυνηγημένοι, όμως, από πολέμους, φτώχια, πείνα. Τα προσφυγικά ρεύματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με ανθρωπιά και αλληλεγγύη, κάτι που, δυστυχώς, δεν βλέπουμε ούτε από την ΕΕ, ούτε από την Τουρκία.

Αρχής γενομένης από την άρνηση των χωρών του Βίζεγκραντ να αναλάβουν τις ευθύνες τους κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία και το Αφγανιστάν, την κατάρρευση των Συμφωνιών του Δουβλίνου (τις οποίες παρεμπιπτόντως ως Αριστερά κατακρίναμε με σφοδρότητα, γιατί ακριβώς δεν υποχρέωναν τα κράτη μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να επιτρέψουν νόμιμες μεταναστευτικές οδούς), και την ανύψωση φρακτών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Οι εικόνες του πολωνικού στρατού να διώκει τους πρόσφυγες από τα σύνορα με τη Λευκορωσία ή το άψυχο σώμα του μικρού Αλάν Κουρντί είναι ακόμα νωπές. Δεν είναι τυχαίοι οι τεράστιοι αριθμοί των πνιγμένων στη Μεσόγειο, ούτε και η πρόσφατη αποπομπή του διευθυντή της EUROPOL, λόγω συμμετοχής του Σώματος σε περιπτώσεις επαναπροώθησης.

Η Τουρκία, μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, φιλοξενούσε τρεις φορές περισσότερους πρόσφυγες από ολόκληρη την ΕΕ των 27, έξι μόλις χρόνια από την ντροπιαστική για την ΕΕ συμφωνία ανταλλαγής προσφύγων με κονδύλια για την Τουρκία.

Ο μόνος τρόπος ν’ αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση είναι βεβαίως με σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των προσφύγων. Οι εικόνες ντροπής από τους διάφορους καταυλισμούς προσφύγων τόσο στα ελληνικά νησιά, όσο και στο Πουρνάρα και αλλού, αλλά και η συνεχής εισροή Ουκρανών προσφύγων επιβάλλουν να ξανασυζητήσει η ΕΕ την κοινή της πολιτική για το άσυλο και τη μετανάστευση. Χρειάζεται ν’ αναλάβουν όλα τα κράτη μέλη το βάρος της ευθύνης που τους αναλογεί, να δημιουργηθούν νόμιμες οδοί μετανάστευσης στην ΕΕ και να στηθούν προγράμματα ενσωμάτωσης των προσφύγων στα κράτη μέλη υποδοχής.

Η Κύπρος δεν πρέπει ν’ αποτελέσει εξαίρεση. Η κατάσταση των προσφύγων στο Πουρνάρα δεν τιμά κανέναν. Βεβαίως, έχουμε το άλυτο Κυπριακό, που δεν επιτρέπει στις Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας να ασκούν έλεγχο στα κατεχόμενα εδάφη, εντούτοις, τόσο η ανταπόκριση των υπηρεσιών του κράτους, όσο και οι πολιτικές ενσωμάτωσης προσφύγων και αιτητών ασύλου στην κυπριακή κοινωνία πρέπει να βελτιωθούν άρδην, όπως πρέπει να βελτιωθούν, βεβαίως, και οι διαδικασίες αίτησης ασύλου.

Ως Συντονιστής στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού, εκ μέρους της Ομάδας της Αριστεράς, συζητάτε το θέμα της διασυνοριακής επιβολής των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ. Κάντε μας μιαν αναφορά γι’ αυτό…

Το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σήμερα με την εξέλιξη του διαδικτύου, αποτελεί ένα κρίσιμο θέμα που απασχολεί τους πνευματικούς δημιουργούς. Με μια ομάδα ευρωβουλευτών από διάφορες πολιτικές ομάδες, προσπαθούμε να προωθήσουμε γενικά τα ζητήματα που αφορούν τον πολιτισμό, τους καλλιτέχνες και τα δικαιώματά τους. Μέσα από αυτήν την ομάδα αναλάβαμε και την πρωτοβουλία σε σχέση με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας σε ενωσιακό επίπεδο, ούτως ώστε οι δημιουργοί να αμείβονται για τα έργα τους όπου και αν γίνεται χρήση αυτών.

Κυκλοφορία νέου βιβλίου του ευρωβουλευτή

Θα θέλαμε μιαν αναφορά στην κυκλοφορία του βιβλίου σας «Από Κεμαλισμό σε Ερντογανισμό: η πορεία της σύγχρονης Τουρκίας και οι Τουρκοκύπριοι».

Πρόκειται για το τελευταίο μου βιβλίο, που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2021 και πραγματεύεται τη νεότερη ιστορία της Τουρκίας, μέσα από δύο κυρίαρχες ιδεολογίες: τον Κεμαλισμό και το πολιτικό ισλάμ. Ο Κεμαλισμός είναι η ιδρυτική ιδεολογία της σύγχρονης Τουρκίας και βασίζεται στον κοσμικό τουρκικό εθνικισμό. Με μια πολιτική του εκμοντερνισμού εκ των άνω, ο Κεμαλισμός προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την παραδοσιακή κοινωνία της Τουρκίας με κάποιες επιτυχίες και μεγάλες αποτυχίες. Το πολιτικό ισλάμ, που το βιβλίο μου το πραγματεύεται ως «Ερντογανισμό», εξασφάλισε μια νικηφόρα πορεία αντιδρώντας και εκμεταλλευόμενο τις αντιδράσεις της κοινωνίας κατά του κεμαλικού μοντερνισμού, που δημιούργησε μια σύγχυση ταυτότητας. Ούτε ο Κεμαλισμός, ούτε ο Ερντογανισμός δεν δημιούργησαν μια δημοκρατική, ελεύθερη κοινωνία στην Τουρκία. Αντιθέτως και οι δύο αυτές ιδεολογίες απέτρεψαν τον εκδημοκρατισμό της χώρας.

Στο ίδιο βιβλίο είχα κάνει μια διαπίστωση, όμως, αναφορικά με την προσέγγιση της Τουρκίας στη Δύση. Έλεγα ότι η χώρα δεν μπορεί να συνεχίζει για πολύ καιρό την επιδιωκόμενη στρατηγική αυτονομία και την διπλωματία των κανονιοφόρων. Ανεξάρτητα αν η Τουρκία σήμερα απέκτησε μεγάλη γεωπολιτική σημασία και κρατά μια στάση «ενεργού ουδετερότητας» στον πόλεμο στην Ουκρανία, μεσοπρόθεσμα θα αναγκαστεί να ταυτιστεί πλήρως με τον Δυτικό κόσμο. Ήδη βλέπουμε αμοιβαία ανοίγματα... Ο καινούριος ψυχρός πόλεμος, όπως και ο προηγούμενος, καθιστά την Τουρκία απαραίτητη χώρα για τη Δύση, όπως και τη Δύση για την Τουρκία.

Ποια θεωρείτε ως την πιο σημαντική στιγμή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

Για μένα, προσωπικά, ήταν η στιγμή που ψηφίζαμε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτή η ψηφοφορία ήρθε σε μια κρίσιμη καμπή και μετά από έντονες συζητήσεις για το πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πανδημία του κορωνοϊού. Η ενότητα της ΕΕ κινδύνευε κυριολεκτικά. Αρκετά κράτη μέλη είχαν αναπτύξει μια εσωστρέφεια. Μάλιστα, κάποια έκλεισαν και τα σύνορά τους με τις γειτονικές τους χώρες για πρώτη φορά. Σε μια τέτοια συγκυρία επικράτησε η υπευθυνότητα και αναπτύχθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με την ΕΕ να δανείζεται ως οντότητα χρήματα από τις παγκόσμιες αγορές. Η έγκριση αυτού του ταμείου από το Ευρωκοινοβούλιο ήταν για μένα η πιο σημαντική στιγμή.

Άλλη εξίσου σημαντική στιγμή ήταν η έγκριση του ψηφίσματος για τα Βαρώσια, μετά τις παράνομες κινήσεις της Τουρκίας να ανοίξει μέρος της περίκλειστης πόλης. Η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου ενέκρινε με τεράστια πλειοψηφία το ψήφισμα στέλνοντας σημαντικό μήνυμα στην Άγκυρα.

Τέλος, παραμένει έντονα στη μνήμη μου η ψηφοφορία που ενέκρινε την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ. Ήταν σίγουρα μια ιστορική στιγμή...